Κυριολεκτικά. Η σελίδα μου είναι στο irinigeorgi.com. Γράφω για το dating από τότε που υπάρχει αυτό το blog, δηλαδή από το 2011, και για την κουλτούρα του βιασμού, από το 2016. Επτά χρόνια μετά, αποφάσισα να γράψω ένα βιβλίο που συμπυκνώνει όλη μου τη γνώση πάνω σ’ αυτά τα θέματα που μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν γυναικεία. Αυτός που θέλουν οι Γυναίκες: Οδηγός dating για άντρες, από μια φεμινίστρια.
mockups-design.com
Παράλληλα, έχω ολοκληρώσει κύκλους σπουδών σε Personal Coaching (ΕΚΠΑ), Συμβουλευτική (Achology Institute), Working with Men, by Terry Real & the Relational Life Institute και Compassionate Inquiry in Action: An Experiential Course for the Healing of Deep Traumatic Wounds, by Gabor Maté. Αυτή η κατάρτιση έγινε με στόχο να με βοηθήσει να ξεκινήσω επίσημα την ως τώρα άτυπη εργασία μου ως Σύμβουλος Dating, συγκεκριμένα στο φεμινιστικό dating. Απευθύνομαι πρωτίστως σε άντρες, όμως μπορώ να προσφέρω καθοδήγηση και σε γυναίκες, για ζητήματα που συχνά έχουν ανάγκη να ξεκαθαρίσουν. Περισσότερα στη σελίδα μου.
Ο φεμινισμός είναι επικίνδυνος για τον γάμο και την οικογένεια. Βασικά, είναι επικίνδυνος γενικότερα.
Ο φεμινισμός θα σου καταστρέψει τη ζωή.
Αυτός ακριβώς είναι ο τίτλος του πρώτου κεφαλαίου του “Women don’t owe you pretty” [Οι γυναίκες δεν σου χρωστάνε να είναι όμορφες], της Florence Given. Ο φεμινισμός θα σου καταστρέψει τη ζωή, και αυτό θα είναι το καλύτερο πράγμα που θα σου έχει συμβεί.
Η Φλόρενς λέει ότι το ταξίδι της μέσα απ’ τον φεμινισμό ήταν εξοντωτικό. Έτσι είναι και για τις περισσότερες από εμάς, ή τουλάχιστον ήταν για τις μεγαλύτερες από εμάς. Εύχομαι αυτό να αλλάζει, γρήγορα και σταθερά. Όσο γινόμαστε πιο πολλές.
Γιατί όπως και η Φλόρενς, κι εμείς χάσαμε φίλους, κι εμείς τσακωθήκαμε με ανθρώπους που συμπαθούσαμε ή και αγαπούσαμε, αμέτρητες φορές, κι εμείς νιώσαμε ξένες στις ίδιες μας τις παρέες, κι εμείς περάσαμε ώρες να εξηγούμε ενώ μας έλεγαν υπερβολικές, κι εμείς νιώσαμε να μας πνίγει το δίκιο ενώ οι άλλοι μας έλεγαν γραφικές.
Ο φεμινισμός είναι επικίνδυνος, γιατί γκρεμίζει ένα ασύλληπτα πελώριο και βαθιά ριζωμένο οικοδόμημα, πάνω στο οποίο είναι χτισμένη ολόκληρη η πραγματικότητα.
Και όταν ξυπνάς ως φεμινίστρια, συνειδητοποιείς ότι η πραγματικότητα που ήξερες, είναι σαν κακό πείραμα που ξέφυγε από το εργαστήριο, πολλαπλασιάστηκε και κυριάρχησε στο οικοσύστημα.
Δεν ήταν για να είναι έτσι ο κόσμος, κι αυτή είναι μια αποτυχημένη του εκδοχή. Μια διαστρεβλωμένη αλήθεια, μια ψευδής είδηση που μοιράστηκε τόσες φορές, για τόσους αιώνες και μέσα από τόσες «ιερές» διδαχές, που εντυπώθηκε στα μυαλά όλων κι έγινε γνώση ακλόνητη, αδιαμφισβήτητη, καθολική και οικουμενική.
Αλλά είναι σάπια ως τα θεμέλια, και αργά ή γρήγορα, θα γκρεμιστεί.
Πίσω σε σένα. Που ξαφνικά συνειδητοποιείς πως ό,τι σου έμαθαν ως «φυσιολογικό» είναι ψέμα. Ό,τι είχες ως δεδομένο, είναι λάθος. Ό,τι ήξερες ως «κανονικό», είναι παράλογο, είναι άδικο, είναι για όλους βλαπτικό.
Είναι αναμενόμενο να έχεις ταραχτεί. Και είναι αναμενόμενο να θες να πάρεις ένα τσεκούρι και να γκρεμίσεις, από όλο το οικοδόμημα, τη δική σου φυλακή.
Όλες μας είδαμε τη ζωή μας ξανά, από νέα οπτική, με ένα πέπλο να έχει εξαφανιστεί, και συνειδητοποιήσαμε όλες εκείνες τις μικρές στιγμές, τις ανεξήγητα άβολες, τις αμήχανες, αυτές που θέλουμε να ξεχάσουμε, αυτές που βαφτίσαμε «κακό σεξ», τις φρικτές, τις μικρές και μεγάλες αδικίες, τις «κακές συγκυρίες», τις κραυγές που παρέμειναν σιωπές, αυτά που ανεχτήκαμε και υπομείναμε -γιατί έτσι είναι οι γυναικείες ζωές.
Είδαμε ξανά κάθε τέτοια στιγμή, και επιτέλους καταλάβαμε το γιατί.
Επιτέλους καταλάβαμε το γιατί. Η πραγματικότητα δεν θα είναι ποτέ ξανά ίδια, δεν υπάρχει επιστροφή.
Και η πραγματικότητα, όπως την ξέραμε μέχρι χτες, περιλαμβάνει και οικεία, αγαπημένα πράγματα, που δεν είναι εύκολο να απαρνηθείς.
Μόνο που πλέον βλέπεις παντού και σε τι βάθος το ψέμα που μας τάισαν, εμποτίζει ως τον πάτο, όλων μας τις ζωές.
Δεν γίνεται να μην δεις την αλήθεια και στις σχέσεις τις οικογενειακές. Δεν γίνεται να αγνοήσεις το ότι έχουμε ονομάσει «παράδοση», τα λάθη που έχουν διαιωνιστεί. Δεν γίνεται να παραμείνεις στην κουζίνα σου, παρθένα σύζυγος μανούλα και νοικοκυρά, όταν *έχεις δει*.
Ο φεμινισμός είναι επικίνδυνος. Και το καλύτερο πράγμα που σου έχει συμβεί.
O όρος «εκδικητικό πορνό» έχει επικρατήσει και έχει επίσημα κατοχυρωθεί, και το θέμα δεν είναι αν όντως συμβαίνει πάντα ως πράξη εκδικητική. Δεν συμβαίνει, οπότε αν θες να το πεις μη-συναινετική πορνογραφία, πες το, αν αυτός ο όρος σε ικανοποιεί.
Δεν αλλάζει και πολλά στο τι είναι στην ουσία η πρακτική. Γιατί δεν είναι το κίνητρο που μας νοιάζει εδώ, ούτως ή άλλως το κίνητρο είναι μισογυνιστικό. Δεν υπάρχει αμφιβολία γι’ αυτό.
Το κίνητρο είναι μισογυνιστικό με κάθε σκεπτικό. Είτε ο θύτης το κάνει για να εξευτελίσει το θύμα, να το διαπομπεύσει και να του καταστρέψει τη ζωή, ή για να παρουσιάσει τον εαυτό του ως επιβήτορα και το θύμα ως αντικείμενο που χρησιμοποιήθηκε, ως θήραμα που κατακτήθηκε ή ως τρόπαιο που εκτέθηκε σε βιτρίνα για να θεαθεί.
Το θύμα, δηλαδή η γυναίκα, δεν είναι άνθρωπος, δεν έχει βούληση, δεν έχει φωνή.
Και το αποτέλεσμα στη ζωή του θύματος είναι το ίδιο, ακόμα κι αν ο θύτης δεν είχε στόχο να την εκδικηθεί. Γυναίκες έχουν αυτοκτονήσει επειδή δεν άντεξαν την κατακραυγή.
Δεν έχει σημασία αν η λήψη του πορνογραφικού υλικού έγινε με συναίνεση ή χωρίς.
Το σεξ δεν είναι ντροπή. Το σώμα μας δεν είναι ντροπή.
Δεν έχει σημασία στο πώς θα αισθανθούμε για το θύμα. Γιατί το θύμα δεν χρειάζεται να απολογηθεί ή να δικαιολογηθεί. Η δημοσιοποίηση πορνογραφικού υλικού χωρίς συναίνεση, είναι έγκλημα από μόνη της, ανεξάρτητα απ’ το αν το θύμα ήθελε να βιντεοσκοπηθεί ή να φωτογραφηθεί. Στο πώς θα αισθανθούμε για το θύτη έχει σημασία, και αν το έκανε κι αυτό χωρίς συναίνεση, τη λήψη φωτογραφιών ή βίντεο δηλαδή, η ποινή του εύχομαι να αυξηθεί.
Δεν θα μιλήσω καν για τη συναίνεση σε επίπεδο πρωταρχικό, για το τι συμβαίνει στο οπτικοακουστικό υλικό. Αρκεί να μην ακούσουμε ποτέ ξανά για «ροζ βίντεο» όταν πρόκειται για βίντεο από βιασμό.
Αλλά το πιο σημαντικό σε όλο αυτό, είναι το ποιος κόσμος καταναλώνει αυτό το υλικό. Αν δεν υπήρχε ζήτηση συγκεκριμένα για μη-συναινετικό πορνό, δεν θα ήμασταν τώρα εδώ. Αλλά πάρα πολύς κόσμος επιλέγει να δει μη-συναινετικό πορνό, επιλέγει να το αναπαράγει, και το αναζητά στο διαδίκτυο ειδικά επειδή δεν είναι συναινετικό.
Γιατί με τη συνείδησή του καθαρή, με σύμμαχο τη victim blaming συλλογιστική «αν δεν ήθελε, ας μην καθόταν να την τραβήξει βίντεο», αυτός ο κόσμος επιθυμεί να παραβιάσει τα θύματα κι αυτός, αυτό απολαμβάνει, την παραβίαση κι όχι την ποιότητα του τι βλέπει ως πορνογραφικό υλικό, και θέλει να συμμετάσχει στη δημόσια διαπόμπευση και στον εξευτελισμό.
Γιατί η κοινωνία θεωρεί φυσικό τον μισογυνισμό. Γιατί η γυναίκα δεν επιτρέπεται να είναι ανθρώπινο ον, ελεύθερα σεξουαλικό. Και στην περίπτωση που τολμάει να είναι, πρέπει να τιμωρηθεί και να αντιμετωπίσει χλευασμό.
Μην αφήσουμε τη στιγμή να πάει χαμένη. Δεν είναι για τον ένοχο η στιγμή, ούτε καν για το θύμα το τωρινό, αν και είναι υπέροχο το ότι το θύμα λαμβάνει επιτέλους υποστήριξη και σεβασμό. Τα θύματα είναι χιλιάδες. Και είναι ώρα εκτός από τον θύτη, να αρχίσει να ντρέπεται και να αισθάνεται ένοχος και κάθε ένας που έχει δει τέτοιο υλικό. Δεν έχει σημασία αν δεν θα έκανες ποτέ αυτό που έκανε ο θύτης. Το να το δεις, δεν είναι αποδεκτό. Αν το δεις, γίνεσαι συνένοχος σε όλο αυτό. Ο κόσμος αλλάζει τώρα, δεν χρειάζεται να μην έκανες ποτέ τίποτα λάθος και τίποτα κακό. Κάνε από σήμερα το σωστό.
«Γεια σου, συγγνώμη που σε ενοχλώ αλλά πιστεύω ότι ίσως μπορείς να με βοηθήσεις». Και συνεχίζει:
«Όταν έχεις βιώσει βιασμό, παραβιαστικές συμπεριφορές, όταν ακούς γύρω σου και βλέπεις πόσες γυναίκες έχουν περάσει τα ίδια, πώς μπορείς να ανακτήσεις την εμπιστοσύνη σου απέναντι στους άντρες; Πώς μπορείς να νιώσεις ξανά ασφάλεια με κάποιον; Νομίζω ότι τρελαίνομαι και έχω φτάσει στο σημείο να αναρωτιέμαι για κάθε άντρα που θα γνωρίσω, αν θα μπορούσε να κάνει κάτι τέτοιο».
Το διαβάζω. Τι να της πω; Λυπάμαι. Λυπάμαι, αλλά δεν μπορώ να σε βοηθήσω εγώ. Θα το ήθελα όσο τίποτα, αλλά δεν μπορώ. Δεν μπορώ γιατί νιώθω όπως νιώθεις εσύ. Απλώς εγώ πλέον το έχω αποδεχτεί.
Ο λόγος που αυτή η κοπέλα είναι φίλη μου και που άλλες πέντε-έξι διαβάζουν αυτά που γράφω, είναι γιατί ένα χρόνο πριν ξεσπάσει το παγκόσμιο #metoo, το καλοκαίρι του 2016, έγραψα ένα κείμενο για την κουλτούρα του βιασμού.
Και ενώ ο λόγος που αποφάσισα να μιλήσω ήταν θυμός για όσα περνούσε μια άγνωστη στην Αμερική, και ήθελα να μιλήσω για το φαινόμενο το συνολικό, ξεκίνησα το κείμενο μιλώντας γι’ αυτά που έχω ζήσει εγώ. Για να δώσω βαρύτητα, για να με ακούσουν, για να με πιστέψουν. Μου φάνηκε φυσικό.
Και έγραψα για τις φορές που με έχουν βιάσει, που καμιά δεν ήταν σε δρομάκι σκοτεινό, τους γνώριζα όλους τους βιαστές μου και μάλιστα τους εμπιστευόμουν πριν γίνει ό,τι έγινε, όπως γίνεται συνήθως, γεγονός που ακόμα αμφισβητείται εκεί έξω και έχει εντυπωθεί σε όλων το μυαλό. Τους ήξερα όλους και είχα καλούς λόγους να τους εμπιστευτώ. Και με βίασαν.
Και έγραψα γι’ αυτά, που ήταν ξεκάθαρα, σχετικά, αλλά ξεκάθαρα για την εποχή του τώρα, γιατί εφόσον ήμουν στο ίδιο σπίτι μόνη μαζί τους από επιλογή, δεν θα είχε τεθεί θέμα βιασμού οποιαδήποτε άλλη παρελθοντική στιγμή.
Αλλά αυτό που δεν με αφήνει να ησυχάσω, είναι ότι τα περιστατικά εκείνα δεν ήταν τα μοναδικά. Ήταν η κορυφή ενός παγόβουνου που στη βάση του αποτελούταν από αμέτρητα μικρά φρικτά γεγονότα, που όλα μαζί έκαναν το πράγμα τεράστιο, ακλόνητο, αβάσταχτο, και οι ρίζες του χάνονταν πλεγμένες στη στόφα της συλλογικής συνείδησης, πάρα πολύ βαθιά.
Είχα γράψει κάποτε ένα κείμενο που λεγόταν «Βιασμός το Σαββατόβραδο». Μιλούσα γι’ αυτό. Για την εποχή που στα 30 μου, αφού είχα βγει από μια σχέση και ένιωθα ότι είχα πραγματικά ενηλικιωθεί, προσπαθούσα να διεκδικήσω και να εξασκήσω το δικαίωμά μου στη σεξουαλικότητα, όπως ένας άντρας. Γιατί ήθελα ισότητα στο σεξ και δεν με ένοιαζε τι θα πει ο κόσμος, αυτό το είχα ξεπεράσει από πολύ μικρή.
Θεωρητικά, ήταν ρεαλιστικό. Πρακτικά όμως, το κόστος γινόταν σωρευτικό, κι ας μην μπορούσα να το καταλάβω, κι ας μην μπορούσα ούτε να το περιγράψω ακριβώς, κι ας μην ήθελα να το αντιμετωπίσω σε πλαίσιο πραγματικό, κι ας τολμούσα να μιλήσω ανοιχτά μόνο για το οργασμικό κενό. Γιατί τότε αυτό έκανα, έγραφα για το σεξ από την πλευρά των γυναικών με τρόπο χιουμοριστικό, για να το απενοχοποιήσω, για να κάνω το αφήγημα της γυναικείας σεξουαλικότητας επιτέλους αποδεκτό.
Αλλά η πραγματικότητα του σεξ, του dating και των γνωριμιών που μπορούν να οδηγήσουν σε σεξ, αν είσαι γυναίκα, συνοδεύεται από ένα αόρατο κομμάτι πάρα πολύ τρομακτικό, που ακόμα δεν συζητιέται σε επίπεδο καθημερινό. Απλώς τώρα που πια σχεδόν δεν με αφορά, δεν φοβάμαι να μιλήσω εγώ.
Μιλάω για όλες εκείνες τις φορές που ήσουν με κάποιον που σου άρεσε και έπινες ένα ποτό, και μπορεί το πράγμα να προχώρησε και να το θέλατε και οι δυο, αλλά όταν βρέθηκες μόνη μαζί του, ξαφνικά είδες να σε αντιμετωπίζει όχι ακριβώς σαν άνθρωπο αλλά σαν κάτι λιγότερο. Το να πω «σαν αντικείμενο» είναι τετριμμένο, αλλά δεν έχω κάτι πιο καλό. Σαν κάτι που δεν πειράζει μωρέ τι θα αισθανθεί, σιγά, το θέμα είναι να περάσω καλά εγώ.
Και έπρεπε εσύ να προσποιηθείς ότι όλα είναι εντάξει, αυτό που μου συμβαίνει τώρα είναι αποδεκτό, είναι το «φυσιολογικό», είναι εντάξει να με πιέζει μέχρι εγώ να μην μπορώ πια να αντισταθώ (στην πίεση και στην εξάντληση από τον ψυχολογικό εξαναγκασμό, όχι στον πειρασμό), είναι εντάξει να μου λέει και να μου κάνει ό,τι θέλει, ό,τι βλέπει στις τσόντες, είναι εντάξει να με αντιμετωπίζει σαν δοχείο και να προσπαθεί να με πείσει ότι αυτό που κάνει μου αρέσει ή θα έπρεπε να μου αρέσει, γιατί αυτός ξέρει ποιο είναι το σωστό. Εγώ δεν έχω σημασία, δεν ξέρω, δεν είναι δικό μου το σώμα, δεν έχω εαυτό.
Και ακόμα κι αν συνειδητοποιούσες ότι δεν θες, γιατί δεν το συνειδητοποιούσες τις περισσότερες φορές, δεν μπορούσες να του πεις ότι άλλαξες γνώμη και δεν θέλεις, τελευταία στιγμή. Δηλαδή μπορούσες, αλλά φοβόσουν. Οπότε, όσο φρικτά κι αν ήταν, τα ζύγιζες, προσπαθούσες να συμβιβαστείς. Έλεγες, να δώσω κάτι, για να μην συμβούν τα χειρότερα. Θα φροντίσω να μείνει ευχαριστημένος για να πάω σπίτι μου ασφαλής.
Για πάρα πολλούς άντρες, καλό σεξ είναι με κάποια που τους κάνει ό,τι ζητήσουν πριν το ζητήσουν, μέτριο σεξ με κάποια που τους αρέσει και έχουν κάποια χημεία, και κακό σεξ με κάποια που δεν τους αφήνει να κάνουν αυτά που θέλουν.
Για πάρα πολλές γυναίκες, καλό σεξ είναι με κάποιον που τις κάνει να έχουν οργασμό, μέτριο σεξ με κάποιον που έστω προσπαθεί να τις φέρει σε οργασμό και κακό σεξ είναι το παραβιαστικό.
Τους μικρούς γκρίζους βιασμούς, τους τόσο μπανάλ, συνηθισμένους και συχνούς, τους ονομάζουμε «κακό σεξ» και πέφτουμε για ύπνο, προσπαθώντας να ξεχάσουμε τι έχει συμβεί. Αύριο είναι μια καινούρια μέρα, θα το ξεπεράσω. Αυτό είναι για πάρα πολλές γυναίκες το να έχουν ενεργή σεξουαλική ζωή. Κυκλοφορούμε εκεί έξω με κλειτορίδες κομμένες μεταφορικά, από τη βία τη σεξουαλική που μας ασκείται αόρατα, αλλά κανένας δεν μιλάει γι’ αυτή.
Και όπως λέω πάντα όταν γράφω γι’ αυτά, η σεξουαλική βία δεν είναι γυναικείο θέμα. Δεν φτάνει να μιλάμε οι γυναίκες μεταξύ μας, όσο κι αν είναι σημαντικό το να ξέρουμε τι βιώνουμε. Είναι σημαντικό για το τι ανεχόμαστε και τι υπομένουμε, αλλά δεν λύνει το πρόβλημα. Η συζήτηση πρέπει να γίνεται με τους άντρες, και έπειτα χρειάζεται να την κάνουν οι άντρες μεταξύ τους.
Αυτό το ποστ είχε γραφτεί Απρίλιο, και ο Απρίλιος είναι μήνας ενημέρωσης για τη σεξουαλική βία. Αλλά 19 Νοεμβρίου είναι Διεθνής Ημέρα Αντρών. Άντρες, σας ξανα-ικετεύω, μιλήστε με τους φίλους σας. Είναι καλή ευκαιρία.
Άκουσα για το Νομοσχέδιο για την Υποχρεωτική Συνεπιμέλεια, τον Οκτώβριο του 2020. Το άκουσα γιατί μου έστειλε μια κοπέλα μήνυμα εδώ, αλλά ήθελε πάρα πολύ διάβασμα, και δεν είχα τη δύναμη να ασχοληθώ. Από τότε το αναβάλλω, παρόλο που από μέσα μου νιώθω ένοχη, αλλά πλέον δεν πάει άλλο, ήρθε η στιγμή να πω κάτι κι εγώ. Μήνες τώρα ακούω, διαβάζω, αλλά σποραδικά, είναι δύσκολο να καταλάβεις τι ισχύει και τι όχι, το θέμα είναι πολύπλοκο, και φαίνεται να υπάρχουν συμφέροντα που πιέζουν την κατάσταση υπόγεια, αόρατα, ύπουλα αλλά καταλυτικά.
Τις προάλλες που έγραφα για τις αμβλώσεις και το σάπιο «δικαίωμα του παιδιού στη ζωή από τη στιγμή της σύλληψης», ένας άντρας σχολίασε ότι οκ, καταλάβαμε, για τη γέννηση δεν θέλετε να έχουμε λόγο, για την ανατροφή επιτρέπεται να έχουμε; Και άλλος ένας στο ίδιο ποστ ζήτησε τη γνώμη μου για το νομοσχέδιο. Και είπα μόνο ότι όλοι οι άνθρωποι που εκτιμώ, είναι κατά.
Αλλά χμμμ… σκέφτηκα, κοίτα πώς μαζεύονται γύρω απ’ αυτά τα δύο ζητήματα, το δικαίωμα των γυναικών να ορίζουν το σώμα τους και τη συνεπιμέλεια, τα κλιμάκια τα ακροδεξιά.
Ενδιαφέρουσα σκέψη, βάλ’ την στην άκρη για μετά. Και να προειδοποιήσω, όσα κι αν έχω διαβάσει αυτές τις μέρες, δεν είναι αρκετά, αλλά αυτά που έχω καταλάβει θα προσπαθήσω να τα πω με ερωταπαντήσεις, όσο μπορώ πιο επεξηγηματικά:
1.Κανείς δεν αμφισβητεί ότι η κοινή επιμέλεια είναι ιδανική. Κανείς. Αλλά είναι ιδανική, όταν είναι συναινετική. Το πρόβλημα δεν είναι η συνεπιμέλεια. Το πρόβλημα είναι το να είναι υποχρεωτική. Αλλά γιατί;
Γιατί δεν μπορεί να αποφασίζει ο νόμος με οριζόντιο τρόπο ότι το ίδιο θα γίνεται με κάθε ζευγάρι που χωρίζει ενώ έχει παιδί, ανεξαρτήτως του τι συμβαίνει μέσα στην κάθε οικογένεια, του τι είδους γονιός είναι ο κάθε γονιός, και σε τι συνθήκες ζωής θα υποβάλλεται το κάθε παιδί. Το δικαστήριο πρέπει να αποφασίζει κατά περίπτωση και το νομοσχέδιο το φέρνει προ τετελεσμένου γεγονότος, στερώντας του την ισχύ. Αυτό που χρειάζεται, είναι οικογενειακό δικαστήριο να αναλάβει την ευθύνη των αποφάσεων, με τη βοήθεια παιδοψυχολόγων/ παιδοψυχιάτρων, ώστε κάθε απόφαση να είναι όσο το δυνατόν πιο σωστή.
2. Το νομοσχέδιο μιλάει για εναλλασσόμενη κατοικία και ίσο μοίρασμα του χρόνου του παιδιού σε κάθε γονιό, (ο οποίος χρόνος μετά κατέβηκε στο ένα τρίτο αντί για το μισό). Δηλαδή το παιδί να μένει μισό καιρό στο ένα σπίτι, και μισό καιρό στο άλλο. Κατανοητό. Και είναι κακό να ζητάει ένας πατέρας να βλέπει το παιδί του;
Όχι. Ο πατέρας πρέπει να μπορεί να βλέπει το παιδί του, να περνάει χρόνο μαζί του και να έχει λόγο στις σημαντικές αποφάσεις της ζωής του, εκτός κι αν συντρέχουν άλλοι λόγοι ακαταλληλότητας, πιο σοβαροί.
3. Είναι κακό να μένει το παιδί μισό χρόνο σε ένα σπίτι και μισό στο άλλο;
Όχι απαραίτητα. Αλλά είναι χαζό να περιμένεις ότι μπορεί ρεαλιστικά να συμβεί, εκτός κι αν και γονείς και πεθερικά μένουν στην ίδια γειτονιά, ιδανικά στην Εκάλη, με σοφέρ και νταντά.
4. Είναι κακό να θέλει ένας πατέρας να μένει με το παιδί του;
Όχι. Αλλά:
Α) Είναι κακό να μένει το παιδί με έναν πατέρα που δεν ενδιαφέρεται να είναι πατέρας, αλλά απλώς δεν θέλει να πληρώνει διατροφή.
Β) Είναι κακό μια μητέρα να μην μπορεί να αναζητήσει ποτέ δουλειά εκτός της πόλης που μένει ο πατέρας, γιατί θα χάσει το παιδί.
Γ) Είναι κακό να μένει το παιδί με έναν πατέρα που μπορεί να είναι απών, να το βάζει σε κίνδυνο ή να το κακοποιεί. (Το νομοσχέδιο απαιτεί αμετάκλητη καταδίκη του θύτη πριν η επικοινωνία μαζί του περιοριστεί).
Δ) Είναι κακό μια κακοποιημένη γυναίκα να είναι υποχρεωμένη να βρίσκεται σε συνεχή επαφή με τον κακοποιητή της, γιατί αλλιώς θα χάσει το παιδί.
Ε) Είναι κακό να μπορεί ο άντρας και πάλι να έχει πλήρη έλεγχο της γυναίκας, ακόμα κι αφού εκείνη χωρίσει, εργαλειοποιώντας το παιδί.
5. Είναι κακό να παίρνει πάντα την επιμέλεια η μητέρα και ποτέ ο πατέρας;
Ναι. Την επιμέλεια πρέπει να την παίρνει ο καταλληλότερος γονιός, και απλώς η κοινωνία ακόμα θεωρεί τη γυναίκα εξ ορισμού καταλληλότερη για τη δουλειά αυτή. Ο φεμινισμός είναι που αρνείται ότι αυτό είναι θέσφατο, και τολμάει να το αμφισβητεί.
6. Είναι κακό να κοιτάμε και τα δικαιώματα του πατέρα;
Όχι. Είναι κακό να βάζουμε τα δικαιώματα του πατέρα πάνω από την ασφάλεια της μητέρας και το συμφέρον του παιδιού.
7. (Μπόνους). Ναι αλλά για το τρομερό μας επιχείρημα, το Σύνδρομο Γονεϊκής Αποξένωσης, γιατί δε λέτε;
Το Σύνδρομο Γονεϊκής Αποξένωσης έχει την ίδια επιστημονική εγκυρότητα με το ότι τα εμβόλια προκαλούν αυτισμό.
8. Τι μπορεί να καταλάβει κανείς τελικά;
Η υποχρεωτική συνεπιμέλεια έχει ένα προσωπείο ισότητας φύλων και προοδευτισμού, ενώ στην πραγματικότητα είναι τρόπος ελέγχου και χειρισμού των γυναικών και ύπουλο όργανο του συντηρητισμού. Δεν έχει να κάνει με καλούς μπαμπάδες που ανήκουν στη νέα εποχή και είναι στοργικοί και τρυφεροί, έχει να κάνει με επιστροφή σε μια εποχή που οι γυναίκες που ζούσαν σε κακοποιητικά περιβάλλοντα, δεν τολμούσαν να ζητήσουν διαζύγιο μην τυχόν και δεν μπορούν να τα βγάλουν πέρα ή χάσουν το ίδιο τους το παιδί.
9. Είναι η υποχρεωτική συνεπιμέλεια καταδικαστέα γενικά;
Ναι. Καλό είναι η συνεπιμέλεια να μην είναι ποτέ υποχρεωτική, παρόλο που σαν πρακτική, ακόμα και μισή μισή, θα μπορούσε κάποια μέρα να είναι το αναμενόμενο και ο κανόνας, απλώς αυτή η μέρα αργεί.
Και αργεί γιατί θα μπορούσε να γενικευτεί μόνο σε μια κοινωνία όπου ήδη υπάρχει ισότητα, όπου οι μισθοί μεταξύ των δύο φύλων και οι θέσεις εξουσίας έχουν εξισωθεί, όπου τα ποσοστά γυναικείας ανεργίας έχουν μειωθεί, όπου οι γυναικοκτονίες έχουν εξαλειφθεί, όπου η ενδοοικογενειακή βία έχει ελαχιστοποιηθεί, και με ένα δίκτυο Πρόνοιας και κοινωνικών υπηρεσιών, τόσο άμεσο, αποτελεσματικό και ευρύ, που στην ελληνική πραγματικότητα του σήμερα, ούτε μπορεί κανείς μας να διανοηθεί.
Σήμερα ο Βαγγέλης έστειλε ένα τριαντάφυλλο στο Μαράκι και της είπε χρόνια πολλά για τη μέρα της γυναίκας, γελώντας σαρκαστικά. Ο Βαγγέλης δεν παίρνει ούτε τη μέρα της γυναίκας ούτε το Μαράκι, στα σοβαρά.
Αφού το Μαράκι ασχολείται με νύχια και με ζώδια, και δεν την νοιάζουν τα πολιτικά. Τι να συζητήσει μαζί της, είναι ακόμα μια χαζή ξανθιά, αλλά έχει ωραίο κορμί, γι’ αυτό και το τριαντάφυλλο, για να την καλοπιάσει για μετά. Άραγε θα του στείλει τη φωτό που της ζήτησε, «έλα βρε μωρό, δεν θέλω αναστολές, άμα είσαι ψυχρή θα βαρεθώ και θα πάω παρακάτω, εσύ θα φταις, στο λέω καθαρά».
Ο Βαγγέλης δεν παίρνει το Μαράκι στα σοβαρά. Το Μαράκι που κανείς στην οικογένειά του δεν περίμενε από κείνη και πολλά, περίμεναν μόνο να είναι σεμνή και ταπεινή, μέχρι να βρει ένα καλό παιδί να παντρευτεί. Να παντρευτεί και να κοιτάζει το σπίτι της και τα παιδιά της, να πλένει, να μαγειρεύει, να φροντίζει, σαν καλή σύζυγος και μάνα, πάντα πιστή, πάντα εκεί. Όπως η μάνα η δική της, η γιαγιά και η προγιαγιά, η ατέλειωτη αλυσίδα γυναικών που τη γέννησαν, που αόρατη κλωστή, πάντα την ακολουθεί.
Ούτε το ίδιο το Μαράκι περίμενε να δει τον εαυτό του να επαναστατεί. Να πατάει πόδι για να σπουδάσει ονυχοπλαστική, να αψηφά τον πατέρα του που χτύπησε το χέρι στο τραπέζι, να φεύγει από το σπίτι, να δουλεύει σε καφετέρια για να μπορέσει να τελειώσει τη σχολή.
Σε καφετέρια που κάθε πελάτης θεωρούσε ότι είναι εκεί σκλάβα να τον υπηρετεί, το Μαράκι που το αφεντικό δεν την πλήρωνε υπερωρίες και την έλεγε άχρηστη και «κοίτα να φοράς μίνι αλλιώς θα φύγεις, μόνο γι’ αυτό είσαι καλή», το Μαράκι που του άπλωναν χέρι κι όταν διαμαρτυρόταν της έλεγαν πώς κάνεις έτσι, μην είσαι υστερική.
Το Μαράκι που πέρυσι ερωτεύτηκε κάποιον που έμοιαζε καλό παιδί αλλά μια νύχτα του είπε όχι χωρίς να εισακουστεί, και σε ποιον να τολμήσει να το πει, έτρεμε απ’ την ενοχή και την ντροπή. Καλύτερη η σιωπή. Το Μαράκι που έμεινε έγκυος και έκανε έκτρωση κρυφή, ούτε η μάνα της δεν θα τη στήριζε, η μητρότητα είναι ιερή. Εκείνη έφταιγε για όλα, ο άντρας δεν φταίει ποτέ, εκείνη έπρεπε να προσέχει πιο πολύ.
Αλλά ο Βαγγέλης δεν την παίρνει στα σοβαρά, γιατί αυτή στο προφίλ της γράφει «Καρκινάκι», ενώ εκείνος «επιτρέπεται να πέσεις, επιβάλλεται να σηκωθείς». Εν τω μεταξύ, το ότι η ομάδα του δεν πήρε πρωτάθλημα, ίσως είναι το χειρότερο πράγμα που στον Βαγγέλη έχει συμβεί.
Το Μαράκι που ασχολείται με νύχια και με ζώδια, αλλά και πολλά άλλα που κανείς δεν ξέρει, γιατί κανείς δεν θέλει να μάθει, κι εκείνη έχει πια κουραστεί. Το να προσπαθεί να πείσει τους πάντες ότι είναι παραπάνω απ’ αυτό που νομίζουν, είναι δουλειά σκληρή.
Ναι, ασχολείται με νύχια κι όχι με πολιτικά, γιατί αυτό αντέχει, γιατί αγωνίζεται όλη της τη ζωή. Δεν ασχολείται με πολιτικά αλλά πολιτικό είναι ό,τι κάνει κι ό,τι είναι, ακόμα κι αν δεν το ξέρει, και η πραγματικότητα αυτή, η αθέατη, η καθημερινή, της ρουφάει όλη την ψυχή.
~Μαρία, ακόμα κι αν εσύ δεν δηλώνεις φεμινίστρια και η λέξη σου φαίνεται αστεία, παρωχημένη και υπερβολική, δεν πειράζει. Ξέρω, η συνειδητοποίηση αργεί. Ως τότε, θα είμαστε εμείς εκεί.
Επειδή ίσως χρειάζεται να ξαναειπωθεί, θέλω να ξέρεις, έχεις δικαίωμα να πεις σκέτο #metoo χωρίς ούτε μια λέξη συμπληρωματική, και σε πιστεύουμε. Έχεις δικαίωμα να πεις «ναι, κακοποιήθηκα κι εγώ» χωρίς ανάλυση ούτε περιγραφή, και σε πιστεύουμε. Έχεις δικαίωμα να πεις την ιστορία, τι συνέβη, πού και πότε, και να περιγράψεις -αν αντέχεις- τη σκηνή, και σε πιστεύουμε.
Η παρενόχληση και οι βιασμοί, που συνειδητοποιήσαμε ή όχι, γιατί ποτέ καμιά δεν έσπευσε ούτε στον εαυτό της να παραδεχτεί πως έχει βιαστεί, είναι η πραγματικότητά μας, σχεδόν καθολική, φρικτά πεζή και καθημερινή. Γι’ αυτό σε πιστεύουμε.
Δεν χρειάζεται να ονοματίσεις τον θύτη για να γίνεις πιστευτή. Σε πιστεύουμε εμείς, και ζητάμε να μας πιστέψεις κι εσύ.
Σέβομαι ό,τι έζησες, από το πιο απαίσιο και φρικτό ως το πιο μικρό, που νόμιζες κι εσύ τετριμμένο και καθημερινό. Σέβομαι το όπως κι αν εκείνη τη στιγμή αντέδρασες, σέβομαι κι δεν μπόρεσες καν να αντιδράσεις, σέβομαι κι αν δεν φώναξες, κι αν δεν πάλεψες, σέβομαι κι αν πάγωσες, σέβομαι κι αν απλώς περίμενες να τελειώσει ο εφιάλτης, σέβομαι κι αν δεν κατάλαβες καλά-καλά τι συνέβαινε, σέβομαι κι αν υπέμεινες το μαρτύριο κι ευχόσουν από μέσα σου να μην είναι αληθινό. Το ίδιο έκανα κι εγώ. Έχω πάψει πια να ντρέπομαι και να νιώθω ένοχη γι’ αυτό.
Σέβομαι το σοκ, σέβομαι ότι δεν πίστευες ότι σου συνέβαινε αυτό, σέβομαι τα ανάμικτα συναισθήματα προς τα πρώην είδωλα, κι ακόμα περισσότερο την προδοσία από κάποιον που ως τότε γούσταρες, ήθελες, θαύμαζες ή αγαπούσες. Σέβομαι την αηδία προς τον ίδιο σου τον εαυτό, σέβομαι την αμφιβολία, σέβομαι την ανάγκη να πιστέψεις ότι δεν ήταν σημαντικό, σέβομαι ότι θέλησες μέσα στο μυαλό σου να το κουκουλώσεις, να το καταχωνιάσεις, σέβομαι την ανάγκη να σε προστατεύσεις, να το ξεχάσεις και να το ξεπεράσεις.
Σέβομαι τη δεύτερη και την τρίτη απογοήτευση, την ολοκληρωτική σου ακύρωση, όταν το είπες εκεί που ένιωθες εμπιστοσύνη, κι άκουσες «δεν έγινε και τίποτα», «μην το κάνεις ζήτημα», και αναγκάστηκες και πάλι την ανάμνηση να κρύψεις ενώ ματώνει, την ανάμνηση να κάνεις ότι αγνοείς, ενώ ακόμα σε τρώει από μέσα και σε πληγώνει. Σέβομαι κι ότι μπορεί να κατάφερες να μην το σκέφτεσαι καθημερινά, να κατάφερες να μην το αφήνεις τη ζωή σου να καθορίζει πια. Σέβομαι ότι μπορεί να έγινες ολόκληρος άνθρωπος ξανά.
Σέβομαι αν αυτές τις μέρες συνειδητοποίησες ότι ακόμα το τραύμα κουβαλάς, την ανάμνηση που ποτέ δεν έγινε τελείως καλά, όσος καιρός κι αν πέρασε. Ακόμα πονάς. Σέβομαι αν για χρόνια επέμενες να αγνοείς μια πληγή που δεν έκλεισε σωστά. Αλλά τώρα ήρθε η ώρα, και δεν φοβόσουν πια.
Σέβομαι ό,τι κι αν άντεξες να πεις δημόσια, όσο λίγο κι όσο πολύ, χωρίς να χρειάζεται να μου δικαιολογήσεις τον εαυτό σου σε τίποτα, γιατί ξέρω από πριν, ξέρω από μένα, ξέρω κι από εκατοντάδες άλλες, ότι δεν έφταιγες σε τίποτα εσύ.
Ξέρω ότι δεν είχες επιλογή, κι ας λένε ότι πάντα έχεις, δεν έχουν ιδέα πώς είναι να διαλέγεις από δύο, τη μικρότερη καταστροφή. Κανείς δεν έχει δικαίωμα να σου πει ότι εσύ το θέλησες, αν σε βάλουν να διαλέξεις ποιο απ’ τα δύο χέρια να σου κόψουν, το αριστερό ή το δεξί. Είναι ψέμα ότι τον έλεγχο τον είχες εσύ. Είναι ψευδαίσθηση αυτών που δεν έχουν καταλάβει και δεν θέλουν. Είναι ψευδαίσθηση ότι μπορείς να παλέψεις και να νικήσεις μόνος, ενάντια στον καταπιεστή.
Σέβομαι το ότι μόνο τώρα βρήκες τη δύναμη να μιλήσεις, τώρα που κάποιες και κάποιοι με προνόμια που δεν είχες τότε εσύ, έκαναν την αρχή και έσπασαν τη σιωπή. Σέβομαι εσένα που υπήρξες θύμα όπως κι εγώ, θα σε σεβόμουν κι αν δεν το είχα ζήσει, γιατί ανθρωπιά είναι να νιώθεις πέρα απ’ αυτό που ‘χεις γνωρίσει, σε σέβομαι χωρίς «αλλά», χωρίς ερώτηση καμιά, και δεν χρειάζεται να μου πεις ποιος, πότε και γιατί.
Ούτως ή άλλως, ξέρω γιατί. Γιατί ως τώρα, αυτοί που έχουν το φταίξιμο, μπορούσαν. Αλλά τώρα αρχίζει μια νέα εποχή.
Μου έστειλε αυτό το κείμενο ένας άντρας. Έχουν γραφτεί τόσα ποστ που λένε ας έβγαινε κάποιος να πει ότι ναι, υπήρξα θύτης κι εγώ. Να λοιπόν. Αυτό το κείμενο μπορεί να σε ταράξει, προειδοποιώ. Αλλά θεωρώ ότι είναι πολύ πιο σημαντικό από ό,τι έχω να πω πλέον για το θέμα εγώ.
«Είμαι σήμερα σχεδόν 46 χρόνων, για να ξέρετε δηλαδή σε ποια γενιά ανήκω. Όπως οι περισσότεροι συνομήλικοί μου, δεν είχα διδαχθεί τίποτε σχετικά με το σεξ, το άλλο φύλο, το ποιες συμπεριφορές είναι παραβιαστικές, ούτε στο σπίτι, ούτε στο σχολείο.
Θυμάμαι τον εαυτό μου έκτη δημοτικού, όντας εντελώς παιδί ακόμα, να κυνηγάει συμμαθήτριες στο διάλειμμα και να τις χουφτώνει. Το κάναν κι άλλοι και ήταν “αστείο. Θυμάμαι που κάναμε ντου στις κοριτσίστικες τουαλέτες. Κι αυτό αστείο.
Θυμάμαι λίγο αργότερα, στα 13, που κάποιοι συμμαθητές μου κι εγώ μαζί μπαίναμε στα λεωφορεία και αγγίζαμε με τρόπο, δήθεν κατά λάθος, γυναικεία σώματα.
Θυμάμαι την ίδια εποχή που όταν βλέπαμε μια κοπέλα με μίνι, κάθε φορά μας έπεφτε ένα νόμισμα και σκύβαμε να το μαζέψουμε. Θυμάμαι που το ίδιο κάναμε και με μια καθηγήτρια που φορούσε κάπως κοντές φούστες και που είχαμε γράψει για αυτήν χυδαία στιχάκια που τραγουδούσαμε στα διαλείμματα και κάποια στιγμή, με πρωτοβουλία κάποιου που είχε επιρροή σ’ όλη την τάξη, αγόρια και κορίτσια αρχίσαμε να μαζεύουμε υπογραφές να φύγει διότι “ντυνόταν άσεμνα”. Δεν φτάνει που την παίρναμε μάτι, το παίζαμε και στυλοβάτες της ηθικής.
Θυμάμαι που λίγο αργότερα στα 15, και δεν ήμουν ο μόνος, όταν μου άρεσε κάποια, την ακολουθούσα για αρκετή ώρα είτε για να τη χαζεύω, είτε με τη σκέψη ότι μπορεί να έβρισκα το θάρρος να της μιλήσω.
Θυμάμαι που στα 16 άρχισα εγώ και κάποιοι άλλοι να επισκεπτόμαστε οίκους ανοχής, για μπουρδελοτσαρκα όπως λέγαμε, και κάποιοι να πηγαίνουμε με εργαζόμενες κοπέλες χωρίς καν να αναρωτηθούμε μέχρι τότε σε τι συνθήκες δούλευαν τα κορίτσια αυτά, μετανάστριες από ανατολικές χώρες, έμαθα αργότερα ότι το ενενήντα τοις εκατό δούλευαν καταναγκαστικά, έπαιρναν κάποιες μέχρι και 100 πελάτες τη βάρδια, έβγαζαν εκατομμύρια και τις πληρώνανε με πέντε ευρώ και δύο πιτόγυρα.
Εντωμεταξύ, από τα δεκαοχτώ μου είχα αρχίσει να έχω σχέσεις και εμπειρίες και με άλλες κοπέλες, που ας πούμε τους άρεσα. Το σεξ τότε συχνά δεν ήταν εύκολο: λέγανε όχι οι περισσότερες όταν πλησίαζες σ’ αυτό, κι ήτανε υποτίθεται μέρος του παιχνιδιού για να μην φανούνε εύκολες. Το λέγανε, δεν το πολυλάμβανες υπόψη και τελικά ενέδιδαν κι όλα καλά.
Μου ‘τυχε όμως και μια φορά που όταν προχώρησα, κατάλαβα ότι αυτό το όχι που είπε εκείνο το κορίτσι πραγματικά το εννοούσε, οπότε, κι ας μην το ήθελα, την είχα στην πραγματικότητα βιάσει.
Την ίδια εποχή, γνωστοί μου, καλά παιδιά κι άξια παλληκάρια, ποτίζανε με αλκοόλ κοπέλες στα ραντεβού, θυμάμαι ιστορία που κάποια πήγε σπίτι της με γνωστό, την πήρε ο ύπνος, έπεσε αναίσθητη ουσιαστικά, κι αυτός έκανε τη δουλειά του κι έφυγε κλείνοντας την πόρτα ενώ αυτή ακόμα ήταν σε λήθαργο. Θυμάμαι άλλον που μαζί με άλλους τέσσερις κάνανε σεξ [βίασαν] ο ένας μετά τον άλλον σε ημι-αναίσθητη Αγγλίδα.
Δεν χρειάζεται να πω καν ότι ντρέπομαι για όσα έκανα εκείνη την εποχή, όσα αναφέρω παραπάνω, που δεν είναι και λίγα.
Σας βεβαιώνω ότι ήμουνα πολύ ευαίσθητο άτομο, όπως είμαι και σήμερα, μεγαλωμένος ως καλό παιδί, με τρόπους, με λογοτεχνία, καλά ιδανικά και το μόνο που μ’ ενδιέφερε τότε ήταν η αγάπη. Φερόμουν σκατένια όμως γιατί δεν είχα ιδέα από συμπεριφορά απέναντι στο άλλο φύλο, κι όχι μόνο κανείς δεν με έμαθε να κάνω κάτι καλύτερο αλλά και η κοινωνία ενθάρρυνε τέτοιες συμπεριφορές. Μέχρι να συνειδητοποιήσω, να καταλάβω, χρειάστηκε χρόνος.
Την ίδια εποχή, επειδή ήμουν ένα παιδάκι που μικρόδειχνε, με πολύ ντελικάτα χαρακτηριστικά, είχα δεχθεί ο ίδιος παρά πολλές σεξουαλικές παρενοχλήσεις από άντρες, μέχρι και μια απόπειρα βιασμού. Δεν ψάχνω δικαιολογίες αλλά μεγαλώσαμε σ’ ένα αρρωστημένο πατριαρχικό περιβάλλον και τουλάχιστον μέχρι και τη γενιά τη δική μου, πιστεύω βαθύτατα πως αν δεν ισχύει το “όλοι οι άντρες”, ισχύει το “σχεδόν όλοι οι άντρες”. Η διαφορά είναι ότι στην πορεία κάποιοι λίγοι, όπως εγώ, κατάλαβαν και άλλαξαν. Οι περισσότεροι όμως συνέχισαν, δεν είχαν τα εφόδια και την ενσυναίσθηση να κατανοήσουν, ούτε θέλαν να εγκαταλείψουν τα προνόμιά τους. Ακόμα κι όταν είχανε 100 τοις 100 συναινετικές σχέσεις, κατέληξαν άθλιοι εραστές, σύντροφοι, σύζυγοι, και τελικά άθλιοι γονείς.
Όταν ακούω ότι το #metoo υπερβάλλει, απλά γελάω.
Θέλω να προλάβω να ζήσω σ’ έναν κόσμο που θα ‘χει θάψει βαθιά στο παρελθόν εποχές σαν αυτή που μεγάλωσα, σπαρακτικά κακοποιητικές για τις γυναίκες, σπαρακτικά όχι τόσο για την οξύτητα του δράματος, αλλά για το αντίθετο: όλα γίνονταν με σχετικά λίγο δράμα, όλη η κακοποίηση ήταν τόσο κανονικοποιημένη, που γινότανε σιωπηλά και αθόρυβα, συνήθως χωρίς μισό ουρλιαχτό, χωρίς μισή κραυγή.»
Η δική μου σημείωση:
Πολλές γυναίκες μπορεί να ταράχτηκαν και να θύμωσαν με το κείμενο και με τον άνθρωπο που το έγραψε. Δικαίως. Ο λόγος που το ανέβασα δεν είναι για να κρίνουμε και να βγάλουμε συμπεράσματα για τον γράφοντα, ούτε βέβαια για να τον συγχωρήσουμε. Δεν είναι αυτό το ζητούμενο. Ο λόγος είναι για να καταλάβουμε τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η κουλτούρα του βιασμού.
Το ποστ δεν είναι για τις γυναίκες. Είναι για τους άντρες. Για τους άντρες που θα δουν μπροστά στα μάτια τους σκηνές τόσο οικείες, συμπεριφορές που κάποτε θεωρούνταν τόσο «κανονικές», που θα συνειδητοποιήσουν (ίσως αργά) ότι κι εκείνοι έχουν υπάρξει θύτες σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, και δεν μπορούν πια να πουν ότι το #metoo δεν τους αφορά. Τουλάχιστον στη γενιά των 40+, είναι ελάχιστοι εκείνοι που δεν είχαν ποτέ καμιά παραβιαστική συμπεριφορά. Το ποστ είναι γι’ αυτούς. Γιατί αν μια εξομολόγηση γυναίκας ότι έχει υπάρξει θύμα, λειτουργεί σαν χιονοστιβάδα, το ίδιο μπορεί να κάνει και η ομολογία ενός άντρα. Να κάνει άλλους άντρες να παραδεχτούν ότι τα ίδια έκαναν κι αυτοί.
Αυτό το ποστ δεν είναι ούτε συγχώρεση του θύτη ούτε δικαιολογία. Είναι παραδοχή ότι το πρόβλημα είναι συστημικό. Είναι η επίγνωση ότι όσο κι αν κάθε άτομο ξεχωριστά είναι πάντα υπόλογο για τις πράξεις του, όταν η κοινωνία, δηλαδή όλοι γύρω σου θεωρούν κάτι επιτρεπτό -αφού όλοι το κάνουν- τότε ακόμα κι αν το βλέπεις ότι είναι κακό, γίνεται και στο μυαλό σου αποδεκτό. -Ειδικά όταν σε συμφέρει, δεν το παραβλέπω αυτό.
Το θέμα είναι ότι αυτή τη στιγμή που μιλάμε, ο κόσμος έχει αλλάξει. Τίποτα απ’ όλα αυτά δεν μπορούμε να αφήσουμε να επιτραπεί ξανά. Και καλό είναι να μην μπορεί να πει κανείς πια ότι δεν ήξερε. Αρκετά.
Ακόμα κι από ανθρώπους που δεν βγαίνουν να πουν ότι οι γυναίκες φταίνε που βιάζονται γιατί προκαλούν, Ακούμε ξανά και ξανά το “ναι αλλά”. Ότι ναι, αλλά έχουν κι αυτές μερίδιο ευθύνης γιατί δεν προσέχουν και βγαίνουν με τον έναν και με τον άλλον, που είναι ριψοκίνδυνο, άρα πάνε γυρεύοντας.
Ποτέ δεν θα πω σε καμία και σε κανέναν ότι δεν χρειάζεται να προσέχει. Ότι δεν χρειάζεται να έχει επίγνωση του πού βρίσκεται, με ποιον βρίσκεται και σε τι κατάσταση, ώστε να είναι ασφαλής. Ποτέ δεν θα βάλω την ευχή του να ήταν τα πράγματα αλλιώς, πάνω από τη λογική.
Αλλά το σεξ δεν θα έπρεπε να θεωρείται επικίνδυνο. Μεταξύ συναινούντων ενηλίκων, με τη σωστή σεξουαλική αγωγή και προφύλαξη, δεν είναι για να είναι επικίνδυνο.
Αλλά νομίζω ότι πολλοί το λένε έτσι για να μην πουν ότι το θεωρούν κακό, και το να το θέλουν οι γυναίκες, και μάλιστα εκτός δέσμευσης, κατακριτέο, κατάπτυστο και απαγορευτικό. Το να το θέλουν οι γυναίκες και να το κάνουν με όποιον εκείνες θέλουν, ρίχνει την αξία τους, γιατί η γυναίκα πρέπει να είναι τουλάχιστον δύσκολη, και ο υποψήφιος πρέπει να κοπιάσει για να την καταφέρει, αλλιώς εκείνη είναι φτηνή. Το σεξ από την πλευρά της γυναίκας είναι αποδεκτό μόνο ως παραχώρηση. Γιατί αυτοί που σκέφτονται έτσι, βαθιά μέσα τους πιστεύουν ότι το αληθινά επικίνδυνο είναι η γυναίκα να θέλει σεξ μόνο και μόνο για απόλαυση.
Για να αποφύγει τον κίνδυνο, η εκκλησία αιώνες τώρα έχει πείσει την κοινωνία ότι το σεξ είναι τρομερά σοβαρή υπόθεση, η αγνότητα η υπέρτατη αξία της γυναίκας μαζί με τη μητρότητα, και το σεξ εκτός δέσμευσης είναι δαιμονοποιημένο και θεωρείται κάτι πονηρό, βρώμικο, ντροπιαστικό, όχι για «καλά κορίτσια».
Το σεξ όμως δεν είναι αυτό. Δεν έχει κανένα λόγο να θεωρείται κάτι τέτοιο. Θα μπορούσαμε να το βλέπουμε απλά σαν μια απολαυστική δραστηριότητα παρέα με κάποιον άλλον, που το μόνο που χρειάζεται είναι να θέλουν και οι δύο και να τηρούν κάποιους βασικούς κανόνες ασφαλείας.
Και επανέρχομαι. Ξέρω ότι ενώ αυτά που λέω είναι λογικά, ακόμα δεν είναι έτσι τα πράγματα. Οπότε ναι, να προσέχουμε. Όλοι να προσέχουμε.
Αλλά οι γυναίκες, σε σχέση με το σεξ, πόσο πια να προσέχουμε;
Πόσο να πρόσεχα εγώ; Που με βίασε ο ένας που έβλεπα τρεις φορές την εβδομάδα για ένα χρόνο και στο τέλος βγήκαμε; Που με βίασε ο άλλος που γνωριστήκαμε φιλικά, μετά ήμασταν μαζί για μήνες και χρόνια μετά είχαμε ακόμα σχέση φιλική και ήθελε να τον βοηθήσω για γκομενικά; Πού να το φανταστώ; Πώς να προσέξω, που θα έπρεπε απλά να φοβάμαι να συναναστραφώ με οποιονδήποτε άντρα;
Πώς να προσέξουν αυτές που τις βιάζουν οι φίλοι, τα αφεντικά, οι συμφοιτητές, τα αδέλφια, οι πατεράδες; Πόσο να προσέξουν πια; Πόσο να περιορίσουμε την ελευθερία μας; Πόσο να περιορίσουμε τις ζωές μας, να τις κάνουμε πολύ-πολύ μικρές, δουλειά-σπίτι-σπίτι-δουλειά, και μόνο με φίλες, και πάντα προσεκτικά;
Πόσο να ζούμε μέσα σε κλουβί, μην τυχόν και προκαλέσουμε τα αρσενικά; Πόσο να προσέξουμε πια ώστε να μην χρειαστεί να διδάξουμε στους άντρες ότι οι γυναίκες είμαστε ισότιμοι άνθρωποι, ότι δεν έχουν δικαίωμα πάνω στο σώμα μας, ότι δεν υπάρχουμε για να τους προσφέρουμε σεξουαλική ευχαρίστηση κι ότι έχουμε δική μας οντότητα και δικαίωμα επιλογών;
Πόσο να προσέξουμε πια ώστε η κοινωνία να αποφύγει να μάθει στα αγόρια να μην βιάζουν;
Και υπενθυμιστικό της θεωρίας του victim blaming:
To victim blaming έχει να κάνει με τη βαθύτερη ανάγκη των ανθρώπων να πιστεύουν ότι ο κόσμος είναι ασφαλής και ότι το σύμπαν και το πώς λειτουργεί είναι νομοτελειακά δίκαιο και ηθικό.
Γι’ αυτό πιστεύουμε και στο κάρμα και επιμένουμε ότι τίποτα δεν είναι τυχαίο, όλα γίνονται για κάποιο λόγο κι άλλα ρομαντικά που διαβάζουμε πάνω σε φωτογραφίες με ηλιοβασιλέματα. Έχουμε την ανάγκη να τα πιστεύουμε, γιατί αλλιώς, αν συνειδητοποιήσουμε ότι τα πράγματα είναι τυχαία και τα χειρότερα μπορεί να συμβούν σε καλούς ανθρώπους οποιαδήποτε στιγμή, τότε νιώθουμε ευάλωτοι, μικροί και τρομαγμένοι.
Έχουμε υπαρξιακή ανάγκη να πιστεύουμε πως υπάρχει μια κοσμική αίσθηση δικαίου, αλλιώς δεν μπορούμε να διαχειριστούμε την πραγματικότητα. Η εύκολη λύση σε όλο αυτό είναι να πιστεύουμε ότι οι Άλλοι σε κάποιο επίπεδο αξίζουν αυτό που έπαθαν, αλλιώς δεν θα τους συνέβαινε. Είναι ανθρώπινο και είναι κατανοητό. Αλλά συγχρόνως είναι λάθος και μάλιστα πολύ επικίνδυνο.
Αν θέλουμε έναν κόσμο δίκαιο, θα πρέπει να παλέψουμε γι’ αυτόν.
Σε πολλούς φαίνεται τρεντ το ότι μετά από χρόνια, εμφανίζονται ξαφνικά γυναίκες που μιλάνε για σεξουαλικές επιθέσεις, κακοποιήσεις και βιασμούς, και είναι τόσο πολλές. Δεν είναι ξαφνικό. Αυτή είναι η πραγματικότητα τού να είσαι γυναίκα.
Δεν έρχεται ξαφνικά ούτε γι’ αυτές. Δεν το θυμήθηκαν τώρα, δεν το ξέχασαν ποτέ. Τις έτρωγε από μέσα κάθε μέρα, αλλά ο φόβος τις κρατούσε βουβές. Μέχρι να έρθει η στιγμή, μετά από χρόνια πόνου και δουλειά σκληρή, να πάρουν πίσω τις ίδιες τους τις ζωές. Μέχρι να ανοίξουν το δρόμο άλλες, που τόλμησαν να θυσιάσουν καριέρες και προοπτικές, για να βγουν επιτέλους να μιλήσουν, να σπάσουν τις σιωπές. Μέχρι να νιώσουν αρκετά δυνατές.
Μην νομίζεις ούτε στιγμή ότι είναι εύκολη η απόφαση αυτή. Η παραδοχή ότι υπήρξες θύμα βιασμού, είτε σε βάζει στη θέση του φταίχτη, είτε φέρνει ανυπολόγιστη ντροπή και ανελέητη κριτική. Σου θυμίζω στην εικόνα γιατί.
Και, αγαπημένοι μου άντρες, θέλω να πω ένα πράγμα πριν το θέμα ξεχαστεί.
Η αμέσως επόμενη συνειδητοποίηση του ότι όλες οι γυναίκες έχουν να διηγηθούν μια «δυσάρεστη» ιστορία, που αν δεν το έχετε συνειδητοποιήσει, καλύτερα να μας αδειάζετε τη γωνιά, είναι ότι οι υπεύθυνοι για τις ιστορίες αυτές, δεν είναι πλάσματα μυθικά, τερατώδη, άγνωστα και μακρινά.
Είναι άνθρωποι που ξέρετε, που σέβεστε, που εμπιστεύεστε, και όταν κληθείτε να διαλέξετε πλευρά, ως τώρα, ακόμα αυτούς πιστεύετε.
Είναι οι φίλοι σας και οι γνωστοί, είναι η παρέα σας, είναι ο κάθε «αποκλείεται ρε συ, αυτός είναι πολύ καλό παιδί». Αυτή είναι η συνειδητοποίηση που θα κοστίσει, όχι ότι όλες οι γυναίκες έχουμε παρενοχληθεί ή βιαστεί.
Αυτή είναι η συνειδητοποίηση που θα ορίσει τι θα κάνεις και ποιος θα είσαι από δω και στο εξής. Και πρώτα βέβαια χρειάζεται να αναρωτηθείς, μήπως ένα από τα «καλά παιδιά», ήσουν κι εσύ.
Πριν λίγες μέρες πέτυχα τη δισεκατομμυριοστή βερσιόν του αστείου που δείχνει έναν άντρα να ρωτάει μια γυναίκα «τι έχεις;» κι εκείνη να απαντάει «τίποτα». Οι περισσότεροι εδώ γνωρίζετε ότι το αστείο αυτό είναι σεξιστικό.
Ξέρω ότι πολλούς τους ξενίζει αυτό. Τους ξενίζει γενικά το ότι ξαφνικά, πάρα πολλά αστεία με τα οποία γελούσαν μια ζωή, τώρα τα ονομάζουμε σεξιστικά και τους κράζουμε που τα λένε και τα μοιράζονται, ενώ απλώς κάνουν ό,τι έκαναν και παλιά. Πολλοί έχουν μάθει απλώς να αναγνωρίζουν ότι είναι σεξιστικό, χωρίς να είναι σίγουροι γιατί, και να το αποφεύγουν τεχνηέντως σαν ακόμα μια νάρκη στο ναρκοπέδιο της πολιτικής ορθότητας, το επικίνδυνο και τρομακτικό.
Καταλαβαίνω ότι δεν είναι εύκολο να καταλάβεις γιατί κάτι είναι σεξιστικό. Νομίζεις ότι σε βρίζουν χωρίς λόγο, κι ότι ξαφνικά ο κόσμος είναι ένα μέρος ξένο, αφιλόξενο και παρανοϊκό. Δεν είναι εύκολο να καταλάβεις αν δεν έχεις κάτσει να διαβάσεις ή δεν σου έχουν εξηγήσει, με υπομονή και τρόπο αναλυτικό.
Ένα αστείο δεν είναι σεξιστικό επειδή μιλάει για σεξ, ούτε επειδή έχει μέσα μια γυναίκα. Ένα αστείο είναι σεξιστικό όταν διαιωνίζει στερεότυπα της πατριαρχίας, που κάνουν σε όλους κακό.
Να το πάλι το λεξιλόγιο που παπαγαλίζουμε οι φεμινίστριες, ποιος ξέρει τι σημαίνει αυτό. Θα σου εξηγήσω εγώ.
Το -«τι έχεις;» -«τίποτα» είναι ένα στερεότυπο που διαιωνίζει την ιδέα ότι οι γυναίκες είναι γκρινιάρες και υστερικές και κρατάνε μούτρα χωρίς λόγο, και δεν μιλάνε ντόμπρα και «αντρίκεια» (το λέω επίτηδες για την αντιδιαστολή), να πουν τι τις ενοχλεί.
Αυτό το στερεότυπο βασίζεται σε μια αλήθεια, που όμως δεν είναι αυτή που νομίζουν οι άνθρωποι που αναπαράγουν το αστείο. Οι γυναίκες, εδώ και αμέτρητες γενιές, σε όλη τους τη ζωή, βλέπουν τα δικαιώματά τους να καταπατούνται, τα αιτήματά τους να αγνοούνται, τις διαμαρτυρίες τους να μην εισακούγονται, τις επιθυμίες τους να μπαίνουν πάντα σε δεύτερη και τρίτη μοίρα, και την ίδια τους τη φωνή να σιγάζεται.
Μπορεί να έχεις πετύχει τις έρευνες που έδειξαν ότι οι άντρες είχαν την εντύπωση ότι οι γυναίκες μιλούσαν όλη την ώρα, ακόμα και σε ζωντανή καταγραφή του πόσο χρόνο μιλούσαν άντρες και πόσο χρόνο γυναίκες, και οι γυναίκες μιλούσαν το 30% του χρόνου, το πολύ.
Η κοινωνία προτιμάει οι γυναίκες να σιωπούν. Μάλιστα, τις τιμωρεί με τον έναν ή τον άλλο τρόπο όταν ακούγονται πολύ. Τις φιμώνει, είτε με απειλές είτε με χλευασμό είτε μην λαμβάνοντας υπόψη αυτά που έχουν να πουν. Γι’ αυτό έχουν προκύψει οι συμπεριφορές που δημιούργησαν το στερεότυπο του -«τι έχεις;» -«τίποτα». Οι γυναίκες δεν λένε τι τους ενοχλεί γιατί ξέρουν ότι δεν θα εισακουστούν, οπότε προτιμούν να μην βρεθούν σ’ αυτή τη θέση, γιατί τότε θα είναι ακόμα πιο ξεκάθαρο ότι τις υποτιμούν. Οι συμπεριφορές αυτές είναι συνέπεια της ανισότητας, δεν είναι η αιτία. Αιτία είναι η καταπίεση και η αδικία.
Και μια και το πιάσαμε, ας δούμε ακόμα μερικά αστεία και γιατί δεν είναι αστεία, αλλά σεξισμός και πατριαρχία.
Ό,τι βασίζεται στην πεποίθηση και στην παραδοχή ότι «έτσι είναι οι γυναίκες» ή «έτσι είναι οι άντρες». Αυτή είναι τεράστια κατηγορία, περιλαμβάνει πάρα πολλά, θα δούμε μερικά στην πορεία. Αγαπημένη υποκατηγορία, οτιδήποτε έχει να κάνει με τη φύση των γυναικών σε σχέση με τη φύση των αντρών, που είναι και σεξιστικό αλλά και ανίδεο και επικίνδυνα στρεβλό.
Οποιοδήποτε αστείο λέει ότι οι γυναίκες ανήκουν στην κουζίνα. Αυτό είναι εύκολο, αλλά θα το πω. Χύθηκε αίμα για να καταφέρουν οι γυναίκες να βγουν από την κουζίνα στο δημόσιο βίο, να έχουν δικαίωμα μόρφωσης, εργασίας, ψήφου, περιουσίας, και να μην είναι για πάντα υπηρέτριες των αντρών. Ακόμα χύνεται αίμα. Τέτοια αστεία είναι το ίδιο με το να λες σε μαύρο άνθρωπο ότι ανήκει στη φυτεία. Ακόμα χύνεται αίμα.
Οτιδήποτε έχει να κάνει με επαγγέλματα ή ασχολίες που προορίζονται για γυναίκες. Πριν όχι και τόσο πολύ καιρό, οι γυναίκες δεν επιτρεπόταν ούτε να πάνε σχολείο, ούτε να σπουδάσουν, ούτε καν να τρέχουν και να χοροπηδάνε μετά την παιδική ηλικία. Επιτρεπόταν να ασχολούνται μόνο με το σπίτι, σιωπηλά, να προσέχουν γέρους, να φροντίζουν αρρώστους, να γεννάνε και να μεγαλώνουν παιδιά. Δεν είναι ότι είναι φτιαγμένες για να είναι δασκάλες ή νοσοκόμες. Δεν είναι η φύση τους αυτή. Δεν τους δόθηκε ποτέ άλλη εναλλακτική.
Αστεία που λένε για χαζές ωραίες γυναίκες ή χαζές ξανθιές. Αυτά τα αστεία προσπαθούν να παγιώσουν την ιδέα ότι μια γυναίκα δεν είναι δυνατόν να είναι και έξυπνη και όμορφη. Γιατί πάντα πρέπει να έχεις πάτημα να την υποτιμήσεις και να τη χλευάσεις. Αν είναι έξυπνη, οφείλει να είναι μπάζο. Αν είναι όμορφη, να είναι χαζή. Δεν μπορεί να τα έχει και τα δύο, μην τα ισοπεδώνουμε όλα, ντροπή.
Αστεία που χλευάζουν γυναίκες γιατί είναι άσχημες ή απεριποίητες, ή υπερβολικά περιποιημένες, μακιγιαρισμένες και «πλαστικές». Άλλο ένα παράδοξο. Τα πρότυπα ομορφιάς για τις γυναίκες είναι απρόσιτα, παρόλο που η κοινωνία τις συγκρίνει και τις αξιολογεί σύμφωνα με αυτά, αλλά αν εκείνες κάνουν συνειδητή προσπάθεια να τα πλησιάσουν, τότε πάλι θα είναι αντικείμενο χλευασμού. Γιατί το ζητούμενο είναι να έχεις γεννηθεί φωτοσοπαρισμένη, φυσικά.
Αστεία που χλευάζουν χοντρές γυναίκες ή γυναίκες τρίτης ηλικίας. Υποκατηγορία της δικτατορίας της ομορφιάς, με έξτρα μνεία για τη χοντροφοβία, το πάχος και το γήρας είναι ανεπίτρεπτα ειδικά για τις γυναίκες, γιατί αν είναι χοντρές ή γριές ή τέλος πάντων μη αξιογάμητες, δεν έχουν πια καμία αξία.
Αστεία που δίνουν στις γυναίκες αξία μόνο για το σώμα τους και για συγκεκριμένα μέλη του σώματός τους, προς τέρψη ή χρήση των αντρών. Δεν χρειάζεται να το εξηγήσω αυτό, οι γυναίκες ακόμα παλεύουν να κερδίσουν το να τις αντιμετωπίζουν σαν ανθρώπους κι όχι σαν αντικείμενα, να έχουν αξία σαν ανθρώπινα πλάσματα με αυτοδιάθεση σώματος, ελεύθερη βούληση και συναισθήματα.
Αστεία που λένε ότι οι γυναίκες χρησιμοποιούν το σώμα τους και το σεξ για να ανέβουν επαγγελματικά. Πάρα πολλά σεξιστικά αστεία βλέπουμε πως είναι αντιφατικά, ακριβώς γιατί η πατριαρχία δεν θέλει τις γυναίκες να κερδίζουν πουθενά. Σου λέει, το μόνο που έχεις να προσφέρεις είναι σεξ, αυτή είναι η μόνη σου αξία, αλλά αν όντως το εκμεταλλευτείς, θα κατηγορηθείς και θα εξευτελιστείς. Απ’ την άλλη, αποκλείεται να άξιζες να φτάσεις εκεί που έφτασες, σίγουρα σε κάποιον έκατσες, μην το αρνείσαι, δεν θα σε πιστέψει κανείς.
Αστεία που λένε ότι οι γυναίκες είναι πονηρές, αναξιόπιστες και τσούλες. Εδώ έχουμε λίγο από θρησκευτική κατάνυξη με προπατορικό αμάρτημα, μαζί με αγνό παρθένο slut shaming. Απ’ την άλλη, αν οι γυναίκες διαμαρτυρηθούν ότι οι άντρες είναι άπιστοι, τότε έρχονται τα επιχειρήματα βιολογισμού και της φύσης των αντρών που είναι φτιαγμένοι να είναι κυνηγοί. Έτσι, σε κάθε περίπτωση η γυναίκα θα βγει χαμένη και θα υπομείνει αν όχι την τιμωρία γιατί έχει σεξουαλικότητα, τότε την τιμωρία να δέχεται αδιαμαρτύρητα την απιστία.
Αστεία που λένε ότι οι γυναίκες θέλουν γάμοεμμονικά. Ναι, η κοινωνία πιέζει τις γυναίκες να παντρευτούν και να γίνουν μανούλες, αλλά οι έρευνες δείχνουν ότι οι άντρες είναι που ωφελούνται από το γάμο, ζουν καλύτερα, υγιέστερα και για περισσότερο, ενώ οι γυναίκες είναι πιο ευτυχισμένες όταν είναι ανύπαντρες. Στην πραγματικότητα, οι άντρες θέλουν να παντρευτούν όσο οι γυναίκες, απλώς θέλουν να αισθάνονται ότι αντιστέκονται, για να έχουν την ψευδαίσθηση ότι κάνουν τη χάρη στις γυναίκες, ενώ η χάρη είναι δική τους και μεγάλη.
Αστεία που λένε ότι οι γυναίκες μετά το γάμο, γίνονται γκρινιάρες και αυταρχικές. Οι γυναίκες γίνονται γκρινιάρες όταν δεν τους δίνουν σημασία όταν μιλάνε ευθέως και σοβαρά, και γίνονται αυταρχικές όταν αναγκάζονται να αναλάβουν μόνες τους το βάρος ολόκληρης της οικογένειας, σπίτι, νοικοκυριό και παιδιά. Όταν όλα περνάνε απ’ το χέρι τους, κι αν δεν τα σκεφτούν εκείνες, τότε όλα θα πάνε στραβά. Είναι πολύ εύκολο να κοροϊδεύεις κάποιον που χρειάζεται να τα σκεφτεί όλα, ενώ ο συνέταιρος σ’ αυτή την επιχείρηση την περνάει ξέγνοιαστα και χαλαρά.
Αστεία που λένε ότι οι γυναίκες ελκύονται μόνο από άντρες που έχουν λεφτά. Αυτό είναι όντως αστείο, πάλι για άλλους λόγους. Οι άντρες αποφάσισαν ότι μόνο εκείνοι επιτρέπεται να εργάζονται και να βγάζουν λεφτά, και οι γυναίκες θα πρέπει να τους έχουν ανάγκη για να επιβιώσουν. Οι γυναίκες πάλεψαν για να έχουν το δικαίωμα να εργάζονται, πάλεψαν παρόλο που αυτό σήμαινε ότι θα είχαν τριπλή δουλειά, μαζί με το νοικοκυριό και με τα παιδιά. Πάλεψαν κι ακόμα πληρώνονται με πολύ λιγότερα λεφτά. Και τότε, οι άντρες αποφάσισαν ότι είναι απαράδεκτο οι γυναίκες να ζητούν απ’ αυτούς αυτό που εκείνοι ήθελαν να τους ζητούν, δεν είναι δίκαιο, ντροπή τους, είναι ρηχά πλάσματα και δεν εκτιμάνε τον εσωτερικό τους κόσμο.
Αστεία για όταν οι γυναίκες εκτιμάνε τον εσωτερικό κόσμο των αντρών και δεν θέλουν λεφτά. Τότε ευνουχίζουν τον άντρα, φυσικά. Εναλλακτικά, τον θέλουν γιατί έχει κοιλιακούς, και άρα εκείνες είναι ρηχές και ο άντρας που θέλουν, γκέι. Αν τα αστεία δεχτούν ότι ο εσωτερικός κόσμος είναι που μετρά, τότε οι γυναίκες είναι τρομερά απαιτητικές και θέλουν πολύ πολύπλοκα πράγματα, ενώ οι άντρες είναι απλοί άνθρωποι και δεν ζητάνε πολλά.
Αστεία που λένε ότι οι άντρες είναι απλοί άνθρωποι και δεν ζητάνε πολλά. Συγκεκριμένα, μόνο σεξ. Αυτά τα αστεία πάλι βασίζονται στο διαχωρισμό της φύσης αντρών-γυναικών και πάνε χεράκι-χεράκι με τα αστεία που λένε ότι οι γυναίκες είναι εγκεφαλικά ή συναισθηματικά πλάσματα, ενώ οι άντρες σκέφτονται φαΐ, σεξ και μπάλα.
Δεν είναι πολύπλοκα πλάσματα οι γυναίκες, απλώς η κοινωνία τους επιτρέπει να έχουν συναισθήματα. Αυτό που δεν τους αναγνωρίζει είναι η λογική και πρακτική σκέψη, που λέγαμε στην αρχή. Οι άντρες είναι τόσο πολύπλοκοι όσο είναι και οι γυναίκες, όσο κι αν δεν θέλουν να το πιστέψουν οι πολλοί.
Η ιδέα ότι οι άντρες είναι μονοδιάστατοι και αναίσθητοι, είναι πηγή μεγάλου κακού. Κατάθλιψη, αλκοολισμός, καταχρήσεις, βία, απομόνωση, φυλάκιση, αυτοκτονία, όλα σχετίζονται με το ότι οι άντρες μαθαίνουν ότι δεν επιτρέπεται να έχουν συναισθήματα, ή τουλάχιστον να τα εκφράζουν. Οι άντρες μαθαίνουν ότι το μόνο που είναι αποδεκτό να δείχνουν ως συναίσθημα, είναι καύλα και επιθετικότητα. Κι όμως, γυναίκες και άντρες θέλουν τα ίδια πράγματα. Θέλουν και ασφάλεια και τρυφερότητα και επικοινωνία, και σεξ.
Αστεία που λένε ότι οι γυναίκες δεν θέλουν σεξ και ψάχνουν δικαιολογίες για να μην κάνουν σεξ. Αυτά τα αστεία είναι κάπως ντροπιαστικά για όσους τα αναπαράγουν, γιατί είναι ξεκάθαρη δήλωση του ότι δεν προσφέρουν στις γυναίκες με τις οποίες κάνουν σεξ, οργασμό. Αυτά τα αστεία ουσιαστικά μιλάνε για το οργασμικό κενό. Αν αυτοί που λένε τέτοια αστεία νοιάζονταν για το πώς λειτουργεί το σώμα των γυναικών, και γεφυρωνόταν το κενό, θα γελούσαμε καλύτερα τελειώνοντας, και θα λυνόταν το θέμα αυτό.
Τα έγραψα πρόχειρα, σίγουρα υπάρχουν πολλά που δεν είπα, δεν έπιασα καν όλα αυτά που λένε ότι οποιοδήποτε σημάδι που θυμίζει θηλυκότητα, σημαίνει αδυναμία, δεν είπα τίποτα για ομοφοβία, δεν ξέρω αν έχει τελειωμό η λίστα.
Το θέμα είναι ότι δεν λέμε ότι ένα αστείο είναι σεξιστικό αυθαίρετα. Έχει εξήγηση, και θα ήθελα να μην ντρέπεται κανείς να ρωτήσει το γιατί, αν δεν μπορεί από μόνος του να το δει. Είτε είναι άντρας είτε γυναίκα, γιατί μην νομίζει κανείς ότι το να είσαι γυναίκα σημαίνει ότι σου έρχεται η επιφοίτηση του τι είναι λάθος στον κόσμο και πρέπει να αλλάξει, όταν το λάθος είναι τόσο παγιωμένο και δεδομένο, όσο ότι ο ήλιος θα βγει κάθε πρωί.
Αν δεν καταλαβαίνεις, ρώτα ή σκέψου γιατί. Γιατί τα σεξιστικά αστεία δεν είναι αθώα. Λειτουργούν ύπουλα και υπόγεια, διαιωνίζοντας για πάντα την ανισότητα και την αδικία. Αν δεν κάνουν ακριβώς αυτό, τότε αναπαράγουν την ψεύτικη ιδέα ότι υπάρχει πόλεμος μεταξύ των δύο φύλων, ότι υπάρχει χάσμα και ελπίδα γεφύρωσης και συνεννόησης, καμία. Οι άνθρωποι γελάνε με αυτά τα αστεία γιατί νομίζουν ότι είναι βγαλμένα από τη ζωή και μεγάλες αλήθειες. Λάθος. Είναι βγαλμένα από την καταπίεση και είναι μεγάλα ψέματα. Δεν είναι η φύση. Είναι η κοινωνία. Δεν γεννήθηκε έτσι κανένας και καμία.
Έρχεται κάποιος στη δουλειά να πει ένα και καλά αστείο, και προσθέτει «αλλά δεν θα αρέσει στην Ειρήνη».
Λέω μου αρέσει που λέμε «αυτό δεν θα αρέσει στην Ειρήνη», αντί για «αυτό είναι σεξιστικό».
Μου αρέσει που λέμε «είσαι υπερβολική» αντί για «δεν καταλαβαίνω γιατί η αδικία σε ενοχλεί».
Μου αρέσει που λέμε «δεν μπορούμε πια να κάνουμε ένα αστείο» αντί για «νόμιζα ότι αν το βάφτιζα αστείο, θα είχα το ελεύθερο να πω ό,τι μαλακία να ‘ναι, ανεξαρτήτως αν τη βασίζω σε λάθος δεδομένα, αν διαιωνίζω στερεότυπα λανθασμένα κι αν συμβάλλω στην καταπίεση ατόμων που είναι ήδη καταπιεσμένα. Νόμιζα ότι αν το βάφτιζα αστείο, όλα θα ήταν δικαιολογημένα».
Μου αρέσει που λέμε «αλλά μην αρχίσεις πάλι τα φεμινιστικά σου», αντί να πούμε «με κάνει να νιώθω άσχημα που μου εξηγείς αναλυτικά και υπομονετικά αλλά με μια δόση άβολης πικρίας βασισμένη σε προσωπική εμπειρία, τον λόγο για τον οποίο πρέπει πλέον να αποκτήσω ενσυναίσθηση και να σκέφτομαι πριν ξεστομίσω σεξιστικά αστεία, όταν είσαι παρούσα».
Μου αρέσει που λέμε «είσαι φεμιναζί» αντί για «η διαμαρτυρία σου για τα αστεία που διαιωνίζουν τα στερεότυπα που στο ανώτερο λέβελ του μισογυνισμού, προκαλούν κάθε γυναικοκτονία, για μένα είναι ισοδύναμη με το ολοκαύτωμα».
Μου αρέσει που λέμε «η δικτατορία της πολιτικής ορθότητας» αντί για «δεν μπορώ να διαχειριστώ το ότι η κοινωνία με έχει ξεπεράσει, και παράλληλα αρνούμαι να εξελιχθώ και επιμένω να καταναλώνω προϊόντα πολιτισμού του παρελθόντος, που κατανοώ, και να παρακολουθώ δημιουργούς που σκέφτονται σαν εμένα και έχουν πια γεράσει».
Το ότι και γυναίκες μισούν τις γυναίκες, δεν σημαίνει ότι έχει αποτύχει ο φεμινισμός. Σημαίνει ότι η ιδέα πως οι γυναίκες είναι πονηρές, ζηλιάρες, εγωίστριες, ποταπές, παρανοϊκές και υστερικές, είναι τόσο βαθιά ριζωμένη στα μυαλά μας, τόσο αναπόσπαστο κομμάτι της πραγματικότητάς μας, που το έχουμε πιστέψει και οι ίδιες.
Γι’ αυτό τις κατακρίνουμε πρώτες, τις κατηγορούμε και αν μπορούμε μάλιστα, τις τιμωρούμε. Εκείνες ό,τι πάθουν το αξίζουν, εμείς δεν είμαστε σαν αυτές.
Το ότι και γυναίκες μισούν τις γυναίκες, δεν σημαίνει ότι έχει αποτύχει ο φεμινισμός. Ο φεμινισμός πασχίζει να ξηλώσει από τα μυαλά μας το απαίσιο πέπλο που διαστρεβλώνει την πραγματικότητα και μας κάνει να βλέπουμε τις γυναίκες μικρόψυχες και ταπεινές. Αλλά αυτό που βλέπουμε, είναι ψευδές. Και δείχνει πόσο έχουμε ανάγκη να ξηλώσουμε το πέπλο, γιατί δεν τυφλώνει μόνο άντρες. Θέλει πολλή δουλειά για να καταφέρεις να δεις μέσα από τις ραφές.
Πού και πού βρίσκεται μία που διαπράττει απαίσιο έγκλημα εναντίον άλλης γυναίκας. Όχι ότι δεν υπάρχουν κι άλλες, αλλά δεν είναι πολλές. Είναι πάρα πολύ λίγες. Η αλληλεγγύη μεταξύ γυναικών, συχνά είναι το μόνο που μας κρατάει ζωντανές. Δεν είναι έτσι οι γυναίκες, όπως θέλουν να πιστεύετε οι ίνσελς και οι σελίδες οι μισογυνιστικές. Δεν είναι έτσι οι γυναίκες. Μην σταματήσετε να το φωνάζετε, να ακουστούμε, γιατί οι στριγκλιές των άλλων είναι πολύ δυνατές.
Ακούμε συνέχεια ότι αν δεν δεχόμαστε απόψεις που είναι αντίθετες από τις δικές μας και τα πιστεύω μας, τότε γινόμαστε σαν αυτό που πολεμάμε. Αυτό είναι ένα επιχείρημα σχεδόν τόσο παλιό όσο το «είναι στη φύση μας», αλλά είναι πλάνη.
Στην Ανοιχτή Κοινωνία του, Ο Καρλ Πόπερ έχει εξηγήσει γιατί, μιλώντας για το Παράδοξο της Ανοχής. Το Παράδοξο της Ανοχής είναι ότι αν έχεις μια κοινωνία που λειτουργεί αρμονικά με ανεκτικότητα προς όλα τα μέλη της, με τις διαφορές και τις ιδιαιτερότητές τους, αν εμφανιστούν κάποιοι που δεν δείχνουν ανεκτικότητα προς άλλους κι εσύ τους ανεχτείς, μοιραία, η ανοχή θα εξαφανιστεί.
Αυτοί που δεν δείχνουν ανοχή, είναι απειλή προς ολόκληρη την κοινωνία και η κοινωνία, για να επιβιώσει, οφείλει να υπερασπιστεί τον εαυτό της και να προστατευθεί. Η κοινωνία οφείλει να μην είναι ανεκτική προς τους μη ανεκτικούς.
Από εκεί έχουν βγει τα συνθήματα που φωνάζουν «καμία ανοχή». Αυτό σημαίνει ότι όχι απλά έχουμε δικαίωμα να μην δεχόμαστε κάποιες απόψεις, αλλά έχουμε και χρέος να μην τις δεχόμαστε.
Κάθε άποψη πρέπει να κρίνεται. Μερικές φορές μπορεί να μην μπορούμε να διακρίνουμε ποιο είναι το σωστό, είτε γιατί το έχουμε ακούσει απ’ τους γονείς μας κι απ’ τους φίλους μας ή απ’ το αφεντικό, ή το είπε η τηλεόραση, άρα ποια είμαι εγώ να το αμφισβητήσω;
Όταν όμως ακούμε κάτι που μας φαίνεται σκατένιο και σκληρό, αν βαθιά μέσα μας μοιάζει άδικο αλλά τι άλλο να γινόταν, αναγκαστικά φαίνεται λογικό, αν συμβαίνει κάτι και λέμε ήταν η κακιά στιγμή ή αν μοιάζει γκρίζα περιοχή, για να ξεκαθαρίσουμε στον εαυτό μας τι ακούμε, πρέπει να το βάζουμε κάτω και να το αποδομούμε. Να το φτάνουμε στην ουσία του, κάτω κάτω, πέρα από το θόρυβο εκεί έξω, πέρα από το ό,τι μας έμαθαν όταν ήμασταν παιδιά, πέρα από το τι λένε τα Μέσα, πέρα από το τι λέει η γειτονιά.
Τι σημαίνει αυτή η άποψη πραγματικά;
Φυσικά, μπορούμε πρώτα να συμβουλευτούμε το Νόμο. Δεν βοηθάει πάντα, αλλά αυτή τη στιγμή στην Ιστορία, σ’ αυτή τη χώρα, είμαστε τυχεροί που θα μας δώσει απάντηση αρκετά καλή. Φωτεινό παράδειγμα η καταδικαστική απόφαση για τον Αμβρόσιο, που ήταν στιγμή ιστορική. Πες όμως ότι δεν θα πας να ψάξεις το νόμο, θες να δεις πού στέκεσαι εσύ.
Τότε λοιπόν, μπορείς να σκεφτείς. Συνάδει η άποψη με αυτά που ολόκληρη η ανθρωπότητα έχει συμφωνήσει, έχοντας φτύσει αίμα για να τα κερδίσει; Σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα δηλαδή; Μήπως η άποψη βάζει οτιδήποτε άλλο πάνω από την ανθρώπινη ζωή; Μήπως σε κάποιες ζωές δίνει αξία και σε κάποιες άλλες όχι; Μήπως βάζει τα σύνορα ενός κράτους ή ένα θρησκευτικό δόγμα ή έθιμα και παραδόσεις ή τον πλούτο και την περιουσία πάνω από τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ανθρώπινη ζωή;
Τότε, ξεγελάστηκες. Αυτό που άκουσες, δεν είναι άποψη. Αυτό είναι φασιστικός λόγος μασκαρεμένος ως άποψη, ακόμα κι αν το προσωπείο είναι σεβαστό και περνιέται σαν αξιόπιστο και σοβαρό.
Το μίσος δεν είναι άποψη, η αξία της ανθρώπινης ζωής δεν είναι άποψη, ο σεβασμός στη διαφορετικότητα δεν είναι άποψη, κι εκεί που αρχίζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα, η άποψη σταματά.
Ως τώρα έχουμε συνηθίσει να δείχνουμε ανοχή σε τέτοιες «απόψεις» γιατί ένα από αυτά για τα οποία έχουμε παλέψει και χύσει αίμα, είναι η ελευθερία του λόγου. Νομίζουμε ότι η ελευθερία του λόγου μας κάνει να οφείλουμε να ακούσουμε τέτοια λόγια που υποκρίνονται πως είναι απόψεις.
Όχι. Το ότι μπορεί κάποιος να το πει (αρκεί να μην είναι ρητορική μίσους, γιατί αυτό δεν έχει καν δικαίωμα να το πει), δεν σημαίνει ότι πρέπει και να ακουστεί. Κανείς δεν οφείλει να κάτσει να ακούσει τη σκατοψυχιά, επειδή κάποιος τη βάφτισε άποψη.
Δεν συζητάμε με ανθρώπους που λένε τέτοια πράγματα, εκτός κι αν πιστεύουμε ότι βρίσκονται σε πλάνη και έχουν τη δυνατότητα και τη διάθεση να το αντιληφθούν. Να θυμάσαι ότι σχεδόν κανείς που εκφράζει απόψεις που αποτελούν φασιστικό λόγο, δεν πιστεύει ότι είναι φασίστας.
Αλλά τα λόγια δεν είναι αθώα. Τα λόγια είναι προάγγελοι πράξεων, και μας απειλούν. Γι’ αυτό τα ξεσκεπάζουμε, ειδικά για να δουν τι είναι και όσοι παρακολουθούν. Όμως δεν χρειάζεται πολιτισμένα να συζητηθούν.
Δεν συζητάμε με ανθρώπους που χρησιμοποιούν φασιστικό λόγο, γιατί αν εκλάβουμε αυτά που λένε ως άποψη, τότε δίνουμε στα λόγια τους κύρος. Τους δίνουμε υπόσταση και θέση στην κοινωνία.
Και ο φασιστικός λόγος δεν ανήκει στην κοινωνία. Ανήκει στο περιθώριο. Από ό,τι υπάρχει στην κοινωνία, αυτό είναι που ανήκει στο περιθώριο. Δεν πρέπει να ακούγεται, να συζητιέται, να αναπαράγεται, να έχει καμία φωνή, καμία ορατότητα, δεν πρέπει να έχει βήμα. Και τα Μέσα που του δίνουν βήμα για να κερδίσουν νούμερα, βάφουν τα χέρια τους με αίμα.
Ο φασισμός είναι ασθένεια κολλητική, το εμβόλιο της γνώσης και της παιδείας είχε αρνητές και δεν το έκαναν πολλοί, κι έχουμε χάσει την ανοσία αγέλης. Και από αυτούς τους αντιεμβολιαστές, κανείς δεν πιστεύει ότι πάσχει. Το αντίθετο, πιστεύει πως ο ίδιος πρέπει να πάρει την κατάσταση στα χέρια του και να θεραπεύσει, και ότι το φάρμακο είναι το μίσος και η βία.
Κινδυνεύουμε και πάλι, από κάτι που αφελώς πιστεύαμε πως μετά την τελευταία πανδημία, θα είχε εξαφανιστεί. Για να απαλλαγούμε, χρειάζεται να πάρουμε μέτρα. Να μην ερχόμαστε σε επαφή με κανέναν που νοσεί. Ας αποκλείσουμε το φασιστικό λόγο από τις συζητήσεις μας, από την καθημερινότητά μας και από τη δημόσια ζωή.
-Αυτή τουλάχιστον είναι η δική μου άποψη, αλλά θα κρίνεις εσύ.
Ειρήνη Γεωργή 